فصل اول پایان نامه
پس از داوری و تصویب پروپوزال توسط اساتید و شورای پژوهش، نگارش فصل اول مقاله آغاز می‌شود. این فصل که با عنوان *کلیات پژوهش* شناخته می‌شود، هدف اصلی‌اش معرفی موضوع تحقیق، توضیح مسئله‌ای که مورد بررسی قرار گرفته، و تشریح سوالات و فرضیه‌های پژوهش است. همچنین در این بخش توضیح داده می‌شود که چرا این پژوهش انجام شده، چه خلاها و مشکلاتی وجود داشته، و نوآوری‌های آن چیست. در نهایت نیز متغیرهای پژوهش تعریف و مشخص می‌شوند.
فصل اول شامل بخش‌های زیر است:
-مقدمه
– بیان مسئله
– اهمیت و ضرورت پژوهش
– اهداف پژوهش
– فرضیات پژوهش
– جنبه‌های نوآورانه
– تعریف مفاهیم و اصطلاحات تخصصی
– محدودیت‌های پژوهش
1-مقدمه: در بخش مقدمه، پژوهشگر به زبان خود موضوع تحقیق را معرفی می‌کند. مقدمه یکی از مهم‌ترین بخش‌های پایان‌نامه است، چرا که اولین نقطه توجه خواننده محسوب می‌شود. در این قسمت باید به صورت کلی و ابتدایی به موضوع پرداخته شود تا تصویری کلی از محتوای پژوهش به دست آید. مقدمه خلاصه‌ای از مباحث فصل اول را ارائه می‌کند و در نهایت توضیح داده می‌شود که در این پژوهش چه مسائلی مورد بررسی قرار خواهند گرفت. هدف این بخش معرفی کلی مسئله، اشاره به شیوع آن به کمک آمار، و اشاره‌ای اولیه به متغیرها و کاربرد پژوهش است.
2- بیان مسئله: این بخش را می‌توان چالش برانگیزترین قسمت فصل اول دانست. در اینجا تمامی محتوا باید از منابع علمی و مقالات به‌روز (ترجیحاً مقالات ۳ تا ۵ سال اخیر) استخراج شود. این بخش نسخه توسعه‌یافته‌ای از بیان مسئله‌ای است که در پروپوزال مطرح شد. ابتدا با توضیحات کلی شروع کرده و سپس به جزئیات پرداخته می‌شود. هدف این قسمت شرح کامل مسئله تحقیق، چالش‌های موجود، و تبیین دقیق سوالات اصلی پژوهش است. در دو پاراگراف پایانی باید شفاف توضیح داد که سوالات پژوهش چه هستند و چگونه این تحقیق قرار است به آن‌ها پاسخ دهد.
3-اهمیت و ضرورت تحقیق: این بخش برگرفته از اهمیت و ضرورت ذکرشده در پروپوزال است. در اینجا باید توضیح داده شود که انجام این تحقیق به چه دلایلی ضروری است؛ مثلاً کمبودهایی که در جامعه وجود دارند یا پیامدهایی که حل مسئله مورد بررسی برای سازمان‌های مرتبط، سلامت جامعه یا توسعه دانش خواهد داشت. همچنین اثرات منفی عدم انجام این پژوهش بر جامعه بررسی شود.
4-اهداف پژوهش: اهداف پژوهش به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. هدف اصلی همان موضوع کلی پژوهش است که به شکلی روشن و بر اساس اصول خاصی بیان می‌شود. اهداف فرعی نیز هدف اصلی را به عوامل کوچک‌تر و عملیاتی‌تر تقسیم می‌کنند..
5-فرضیات پژوهش: فرضیات مسیر تحقیق را مشخص می‌کنند و شامل دو دسته فرضیه اصلی و فرضیه فرعی هستند. فرضیه اصلی به سوال کلیدی پژوهش اشاره دارد، در حالی که فرضیات فرعی برای پاسخ به جنبه‌های جزئی‌تر مطرح می‌شوند.
6-جنبه نوآورانه: در این بخش، نوآوری‌های مربوط به موضوع، روش انجام پژوهش، ابزارهای اندازه‌گیری یا جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفته توضیح داده می‌شوند. این محتوا نیز معمولاً از موارد ذکرشده در پروپوزال استخراج می‌شود
7-تعریف مفاهیم و اصطلاحات تخصصی: این قسمت شامل تعاریف مفهومی و عملیاتی است. تعاریف مفهومی براساس نظر متخصصان یا منابع علمی ارائه می‌شوند و مفاهیم کلیدی تحقیق را روشن می‌کنند. اما تعاریف عملیاتی به نحوه سنجش متغیرهای تحقیق اشاره دارند، مانند ابزارهایی نظیر پرسشنامه که در فصل‌های بعدی مطرح خواهند شد.
8-محدودیت‌های پژوهش: این بخش به بررسی مشکلات احتمالی انجام تحقیق اختصاص دارد، مثل عدم همکاری جامعه آماری یا برخی مؤسسات مرتبط با موضوع تحقیق. محدودیت‌ها باید شفاف ذکر شوند تا تأثیر آن‌ها بر نتایج مطالعه مشخص باشد.
فصل دوم پایان نامه
فصل دوم پایان‌نامه، که تحت عنوان “ادبیات یا مبانی نظری و پیشینه پژوهش” شناخته می‌شود، یکی از طولانی‌ترین بخش‌های پایان‌نامه است. این فصل شامل مباحث نظری مرتبط با موضوع تحقیق و همچنین کارهایی است که پیش‌تر در این زمینه انجام شده‌اند. این فصل به دو بخش تقسیم می‌شود:
- مبانی نظری : ابتدا باید مفاهیم متغیرهای پژوهش تعریف شوند. به این ترتیب، هر یک از متغیرها به صورت جداگانه مشخص و سپس یک تاریخچه کوتاه درباره آن‌ها ارائه می‌شود. در ادامه،دیدگاه‌های صاحبنظران در مورد متغیرها و نهایتاً روابط میان متغیرها بررسی خواهند شد. برای تهیه این بخش، لازم است چندین کتاب و حدود ۳۰ تا ۴۰ مقاله داخلی و خارجی مرتبط با موضوع پژوهش مطالعه و سپس اطلاعات مرتبط با متغیرها بررسی و دسته‌بندی شوند.این فصل با یک مقدمه آغاز می‌شود که خلاصه‌ای از مباحثی که قرار است مطرح شوند را به صورت کوتاه بیان می‌کند. مقدمه این فصل با مقدمه فصل اول متفاوت است. در فصل اول، مقدمه بیشتر به موضوع پژوهش، متغیرها و اهداف کلی اشاره داشت،اما در فصل‌های دوم به بعد،تمرکز مقدمه هر فصل بر محتوای همان فصل است. درادامه، به ادبیات موضوع و نظریه‌های اصلی پرداخته می‌شود نظر صاحبنظران و تحلیل‌های گذشته درباره متغیرهای پژوهش و نقاط قوت و ضعف آن مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- پیشینه پژوهش: برای نگارش پیشینه پژوهش باید مقالاتی انتخاب شوند که مربوط به سال‌های اخیر باشند (معمولاً بین ۳ تا ۵ سال گذشته) و ارتباطمستقیمبا موضوعتحقیق داشته باشند. مقالات بایداطلاعاتی مانندهدفپژوهش، روش تحقیقاتی، جامعه آماری، ابزارهای مورد استفاده، نرم‌افزارهای تحلیل داده‌ها و نتایج اصلی را در اختیارقراردهند. پیشینه پژوهش با ترتیب از جدیدترین به قدیمی‌ترین نوشته شود.
بخش پیشینه به دو قسمت داخلی و خارجی تقسیم می‌شود:
-پیشینه داخلی: شامل پژوهش‌هایی است که در ایران انجام شده‌اند و بر اساس چکیده مقالات تدوین می‌شوند.
– پیشینه خارجی: مجموعه پژوهش‌هایی است که در سطح بین‌المللی بر روی موضوع تحقیق انجام شده‌اند.
برای هریک از پژوهش‌ها باید اطلاعاتی همچون نام پژوهشگر، سال انجام پژوهش، عنوان اصلی پژوهش و نتیجه‌گیری آن ذکر شود. متن نوشته‌شده نباید از ۴ تا ۵ خط تجاوز کند و خلاصه‌ها باید دقیق و هدایت‌کننده باشند. پیشینه پژوهش به محقق کمک می‌کند تا ضمن شناخت نقاط قوت و ضعف تحقیقات قبلی، از آن‌ها برای ارتقای کیفیت پژوهش خود بهره‌برداری کند.
